पश्चिम नेपालकै पुरानो अस्पतालको गौरवशाली यात्रा
बुटवल । लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पताल आज आफ्नो ११५ औं वर्षमा प्रवेश गरेको छ। यो ऐतिहासिक क्षणलाई विशेष बनाउन अस्पतालमा मूल समारोहसहित विभिन्न कार्यक्रम आयोजना गरिएका छन्। पश्चिम नेपालको सबैभन्दा पुरानो अस्पतालमध्ये एक मानिने यो अस्पतालले लुम्बिनी प्रदेशका सम्पूर्ण जिल्ला, साथै गण्डकी प्रदेशको स्याङ्जा र पर्वतका केही भागलाई समेत स्वास्थ्य सेवा दिँदै आएको छ।
करिब ४० लाख जनसंख्याको स्वास्थ्यको जिम्मेवारी बोकेको यस अस्पतालको यात्रा सन् १९१० (वि.सं. १९६७) मा दुई बंगाली चिकित्सकहरूद्वारा आधुनिक उपचार सेवा सुरु गरिएपछि प्रारम्भ भएको मानिन्छ। अस्पतालको ऐतिहासिक महत्त्वलाई ध्यानमा राख्दै वि.सं. २०१५ फागुन १५ गते तत्कालीन प्रधानमन्त्री बीपी कोईरालाको पालामा अस्पतालको औपचारिक शिलान्यास गरिएको थियो, जसलाई पछि वि.सं. २०६२ देखि स्थापना दिवसका रूपमा मनाउन थालिएको हो।
गुणस्तरीय स्वास्थ्य सेवाको नयाँ युग
लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पतालले पछिल्लो समय आधुनिक सेवा प्रवाहमा व्यापक सुधार गरेको छ। आकस्मिक कक्ष, बहिरंग विभाग, शल्यक्रिया कक्ष, ल्याब तथा प्रशासनिक संरचनामा सुधार गर्दै सेवाग्राहीलाई प्रभावकारी उपचार दिने प्रयास अस्पतालले गरिरहेको छ।
हाल अस्पतालमा निम्न विशेष उन्नत सेवाहरू उपलब्ध छन्:
✅ मृगौला डायलाइसिस तथा क्याथल्याब सेवा
✅ प्लास्टिक सर्जरी, न्यूरो सर्जरी, युरो सर्जरी
✅ ग्याष्ट्रो मेडिसिन, न्यूरो मेडिसिन, इन्टेरेस्कोप सेवा
✅ सिएनसियू, पिआइसियू, एनआइसियू, बर्थिङ सेन्टर
✅ नेत्र रोग, हाडजोर्नी तथा नसारोग, मनोरोग उपचार
अस्पतालमा १२७ जना चिकित्सक (विशेषज्ञ र मेडिकल अधिकृत), २९४ नर्सिङ कर्मचारी, १५७ पारामेडिक्स कर्मचारी, २८ जना प्रशासनिक कर्मचारी, १८९ जना कार्यालय सहयोगी, २६ सुरक्षागार्ड र २८ जना अन्य गरी कुल ८५१ जना कर्मचारी कार्यरत छन्।
सामाजिक सेवा इकाई : विपन्न वर्गका लागि जीवनरेखा
लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पतालले आर्थिक रूपमा कमजोर तथा विपन्न वर्गका बिरामीहरूका लागि विशेष सामाजिक सेवा इकाई सञ्चालन गरिरहेको छ। यस इकाईले स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रम तथा अन्य सहुलियत सेवामार्फत हजारौं बिरामीलाई निःशुल्क वा सहुलियत दरमा उपचार प्रदान गरिरहेको छ।
२०७९/८० मा मात्रै ३ करोड १७ लाख रुपैयाँ बराबरको निःशुल्क सेवा प्रदान गरिएको थियो, जसबाट ७,६९७ जना बिरामी लाभान्वित भए। यसैगरी, चालु आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को पहिलो चौमासिकमा ६१ लाख रुपैयाँभन्दा बढीको निःशुल्क सेवा प्रदान गरिएको छ।
✅ ६५९ जना गरिब परिवारका बिरामी
✅ १,२७३ जना जेष्ठ नागरिक
✅ २५ जना असहाय, ६२ जना अपाङ्गता भएका व्यक्ति
✅ थुनुवा, प्राकृतिक प्रकोप प्रभावित, महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरूलाई समेत निःशुल्क उपचार सुविधा
यस इकाईले उपचार मात्र होइन, विपन्न बिरामीका कुरुवाहरूलाई समेत दैनिक ५० रुपैयाँ बराबरको खाजा तथा खाना सेवा प्रदान गरिरहेको छ।
बढ्दो लोकप्रियता : विपन्नदेखि सम्भ्रान्तसम्मको रोजाइ
पहिले गाउँले तथा विपन्न वर्गका बिरामीहरूले बढी भर पर्थे भने, हाल बुटवल तथा आसपासका सहरी क्षेत्रका सम्भ्रान्त वर्ग समेत उपचारका लागि लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पताल रोज्न थालेका छन्। सरकारी अस्पतालको सेवालाई प्रभावकारी बनाइँदै गएकाले व्यक्तिगत तथा निजी अस्पतालहरूसँग प्रतिस्पर्धा गर्न सक्ने स्तरमा पुगेको मेडिकल सुपरिटेन्डेन्ट डा. इन्द्र ढकाल बताउँछन्। 
“यो अस्पताल अब मात्र विपन्न वर्गका लागि सीमित छैन, सबै वर्गका बिरामीहरूका लागि प्रमुख स्वास्थ्य केन्द्रको रूपमा स्थापित भइसकेको छ।” – डा. ढकाल
प्रसूति सेवामा उल्लेखनीय सुधार
यस अस्पताल प्रदेशकै सबैभन्दा ठूलो प्रसूति सेवा केन्द्र हो। पछिल्लो आर्थिक वर्षमा १२,०९५ जना महिलाले प्रसूति सेवा लिएका छन्।
✅ ७,५४८ जनाले सामान्य प्रसूति
✅ ४,५४७ जनाले शल्यक्रियामार्फत प्रसूति
✅ ९,७६५ जना बिरामीको अन्य शल्यक्रियामार्फत उपचार
प्रसूति सेवाको पहुँच बढ्दै जाँदा प्रत्येक वर्ष सेवा लिने महिलाको संख्या बढिरहेको छ।
अत्याधुनिक भवन निर्माण : भविष्यको प्रदेश स्तरीय अस्पताल
लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पताललाई पूर्ण रूपमा अत्याधुनिक अस्पतालमा परिणत गर्ने योजनाअन्तर्गत ६ अर्ब १८ करोड ७५ लाख रुपैयाँको लागतमा नयाँ भवन निर्माणको काम सुरु गरिएको छ।
✅ पुरानो जीर्ण भवन हटाइँदैछ, नयाँ अत्याधुनिक भवन निर्माण
✅ प्रदेश सरकारको ‘गौरव परियोजना’अन्तर्गत भवन निर्माण
✅ २०८० पुस २६ मा भारतीय तथा नेपाली निर्माण कम्पनीसँग ठेक्का सम्झौता
✅ ठेक्का सम्झौतापछि १३% काम सम्पन्न भइसकेको
यस परियोजना पूरा भएपछि लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पताल प्रदेशकै अब्बल र अत्याधुनिक अस्पताल बन्नेछ।
निष्कर्ष : गुणस्तरीय सेवाको नयाँ युग
११५ वर्षको गौरवमयी यात्रापछि लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पताल प्रदेशकै प्रमुख स्वास्थ्य सेवा केन्द्रका रूपमा स्थापित भइसकेको छ। अत्याधुनिक भवन, विशिष्ट सेवा, सामाजिक उत्तरदायित्व, गुणस्तरीय उपचार प्रणाली र आधुनिक उपकरणहरूसहित यो अस्पताल अब नेपालकै उत्कृष्ट सरकारी अस्पतालहरूमध्ये एक बन्ने लक्ष्यमा अघि बढिरहेको छ।
भविष्यमा अझ प्रभावकारी स्वास्थ्य सेवा प्रदान गर्ने लक्ष्यसहित अस्पतालले आफ्ना सबै कर्मचारी, बिरामी र सेवाग्राहीहरूसँग सहकार्य गर्दै अघि बढ्ने प्रतिबद्धता जनाएको छ।
